☜zruck zum index☚


'S måg jå a freid sei, lötz daher z'redn. Åwa hiaz gehts moi drum, faktn z'saummin und ned de gaunze soatn mid buchståbm voi-z'påtzn!!!


Ars Poetica Cottidiana - oder: Vasuach 'sAntike Versmåss mit da 'dheidign språch aunzgehn



praefatio - 'sVuarwurt

Wiar's kema is, dass si in de gaunzn gedichtln nåch da schreib, des akzentuierade versmåss --oiso des woost sågst: is de sübm betont, nau zöhln ma's ois laung, sunst hoit ois kurz-- durigsetzt håt, des is woi a längare gschicht, und de måg i und kaun i då hiazt a ned zaumma- und vuartrågn. Do mecht i scho nu gsågt håbm, dass ned gråd weng Dichta woarn, de si um de längen und kiarzn -zumindest in eanam schreibm- do recht au-gnuma håbm.
Und dass de klassischn versmåss oisaumt ausm griechischn und lateinischn keman, wo's so eanare rögin ghåbt håbnt, wiar wås kurz oda laung (oda moi so, moi aundast) warad --dass dåmois oiso a quantitierendes versprinzip augwendt håbm-- des låssat si a ausfiarlicha und akriwischa dazöln.
Jednfois is irgnd wiar kema, dass i in da friar an Grant ghåbt håb, und mi gfrågt håb, wiar's woi warad, waun i hiazt in am Hexameta fluachad... Und wiar i ma des so augschaugt hå, då hå i gmoant, dass insa språch, es deitsche hoit - a waun's vielleicht ned gråd nu mehra hergebm måg ois's nåch da schreib a gang - a durchaus des zeig hät, damids am quantitieradn versmassl durchaus a weng zuwi kamt.
Dass ned goar so oafåch is, 'swiari ma's so denkt hå, des werdi i jå nåchant nu boid gnua draufkema...
Åwa schaugn ma moi, wo's speit, und wo's gschmåh rennt...

Seit i des gschriebm håb, san a poar wochan vagaunga, monat a, und i håb in da zwischnzeit vasuacht a weng wås vom Dante und a a poar zeuln vom Ovid z'üwasetzn. I kau hiazt ned sågn, das i deswegn irgendwia mehr üwan Hexameta oda de Endakasilabe, d'Ölf-sübla sågn kunt... Zumindest ned vüh mehr...
Wås de Ölf-sübla au-geht, kau i nur sågn, das i den drittn Gsaung vom Dante, nåchdem i'n gråd fiartig ghåbt håb, fåst wieda dauni-gschmissn häd, wei ma da klaung hint und vuarn ned passt håd. Dawei woar da grund nuar, das in a poar zeuln, de pausn gföhlt håbm. Durch des håbms so flåch klunga, dass ma a glei den rhytmus vo de versl de drauf gfoigt han, mid-z'rissn håd.
Wås d'Hexameta au-geht, bin i nu ned weida, ois das i gsegn håb, das ma då beim lesn durchaus a "präsenz" braucht, weil's da sunst de leit, de's hearn soin, glei nåch de erstn poar zeuln "aussi-teufit" und auf am sing-sang davau-treibt. - A då san de pausn wichtig, a waun's weng flexsiabla sei dearfm. Und a håb i gsegn, das i liaba moi a kurze sülbm z'vül eini setz, ois das i de eh scho recht vadrahtn sätz, nu um a windung stärka vadrah.

A Vasuach üwa de Definizjon vo kuarze und launge süüm

Des is hiaz ned, wei i moan, dass des iargndwer braucha kunt, sondan wei i vasteh mecht wiars rennt...
Am aufaung bin i jå vo de romanischn språchn ausgaunga, wo i ma gmerkt håb, dass, ois, wås da mehr ois oan söbstlaut in da sübm håt, scho a launge sübm war - åwa irgndwia haut ma des in insana språch ned so hi... Då håst hoit oafåch an haufm mehr söbstlaut, ois in de romanischn språchn. --
Wås schreibm augeht, miass ma uns z' ålla erst wieda drau gwehna, dass si de metrik jå aun a gredte språch richt, und das a schund a ch oa konsonant hant, mågstas a mid nu so vüe buchståbm schreibm...
Faungan ma moi damid au, wås da d'Gisela und da Egon Gottwein auf eanara seit zur lateinischn metrik dazön.

D'Längan im lateinischn

Kiarzn im lateinischn

oiss wo da vokal kurz gsågt wird, und de sübm net mehra ois oan konsonantn (oda a "muta cum liquida") hint-au håbmt.

Ambivalenzn im lateinischn

Ned de sübm, sundan de Vers-haxl kinan ambivalent sei.

Wiar ma des ament auf unsa språch auwendtn kuntn


Am liaban dad i jå oafåch des grund-grüst vo de lateina üwanehma und a weng auswoatn auf des, wås ma nu dazua braucha kunt...
wås ma auf's earste so eifoit und auffoit:

Längan im deitschn

Kiarzn im deitschn

Ambivalenzn im deitschn

d'Fiassl oda d'Versfiass - Versfüße

de gaunze listn de hiazt foigt, de findt ma jå schena auf da wückipedia, vo wo's a zaummatågn is... -- und so sche wiar de naumen ålle saumt bei de viarheba (Viarfiassla/Viarsübla) klingan, woarn si scheint's scho de oid röma ned sicha, obs des zeig a wirkli ois vawendn woin...
Zwoasübla

Iambus

. _
i bins
im traam

Trochaeus

_ .
traamad
hoamad

pyrrhichius
dibrachus
bibrevis

. .
de då
weckn

spondeus

_ _
schlågwerk

Dreisübla

tribrachus
tribrevis

. . .

molossus

_ _ _
oach|katzl|schwoaf

anapestus

. . _

antibachius

_ _ .

bacchius

. _ _

dactylus

_ . .
hüfst ma nu

amphibrachus
amphibrevis

. _ .
ozapft is
so bled hans!

amphimacrus

_ . _
(d')Håbangoass
Tååg is wuarn.
Viasübla

proceleusmaticus

. . . .
aufidahebm
håt a's vo dir?

dispondeus

_ _ _ _
s'Hemad draufzogn

paean quartus

. . . _
zu meina Zeid
bi i do z'spåd!

epitritus quartus

_ _ _ .

paean tertius

. . _ .
oamoi gehts nu

epitritus tertius

_ _ . _
d'pfoad aussaschaugt

paean secundus

. _ . .
nix hoast'a des

epitritus secundus

_ . _ _
hoast de echt soo?

ionicus a minore

. . _ _
af da sunn-seitn

ionicus a maiore

_ _ . .
('n)schådn håst imma

antispastus

. _ _ .
da zuagroaste

choriambus

_ . . _
z'bled is eam ned!
gsunga und gspüd

diiambus

. _ . _
"ha" sågn de gschea'n

ditrochaeus

_ . _ .
(d')pfårraskechin
(d')menschakaumma

epitritus primus

. _ _ _
de d'beng duart drü?

paean primus

_ . . .
foahrts zam deifi
Und es is a aus am aundan Grund a weng a blede Listn, weu's jå gewisse -sågn ma hoit- "Dichtarische Freiheitn" bei dena Haxn gibt. Muast da jå netta auschaun, wåst mid am Trochaeus ois austöln kaunst, ohne dass't eam gaunz z'deifist: hoasts do, dasst de zwoate sübm ned netta kurz sågn kaus, sondan a mid zwoa kirzn oda mid oana läng... Aundas gsågt: Hauptsåch des trum faungt laung gnua aun, ois aundare låsst si scho richtn.

Metron

Trochäisches Metron

'       '
vv v vv vv
        v

a beispül (mid mehrare realisierungen:


wardst ned aufi greut
  _     .  .  .  _    

wardst ned åwagfoin
  _     .  . .   _

hädst mei schwesta gheirat
 _     .    .    .  .   .  

wardst mei schwåga worn.
   _    .     _ .   _

Experimentln

Trikiarzla (und [urpringli a] Vieakiarzla): "Bleimanu"


BLEIM ma nu! SAUF ma nu! HUCkma nu ZAUM aWENG!
BLEIM ma nu! SAUF ma nu! HUCkma nu ZAUM!
BLEIM ma nu! SAUF ma nu! HUCkma nu ZAUM aWENG!
wern da d'tåg, BIS maruns WIEdasengt!

Wer woass ob's lebm gschmeidig rennt, oda uns heigt!
Wer woass ob's friah hoamgeh uns morgn net scho reut!

Drum: BLEIM ma nu! SAUF ma nu! HUCkma nu ZAUM aWENG!
BLEIM ma nu! SAUF ma nu! HUCkma nu ZAUM!


???? "d'sunnabäng"


af da sunna-beng
af da sunna-beng
af da sunna-beng
då sans uma-glegn! || då wards uma-glegn!

af da sunna-beng
af da sunna-beng
af da sunna-beng
håmmas gsegn! || hääd ma's gsegn!



d'Versl - Versformen

Hexameta

Aufi geht's laungsaum, Åwi geht's z'gach, bist moi so oid (a)wiar i.

Trochäischer Septenar

'     '     ' |   || '    |'     '     '    '
vv vv vv vv vv|vv || vv vv|vv vv vv vv vv v v
   v     v     v     v     v     v


Sant da denn ålle scho z'deppad zum Scheissn! - ||
  _   .  .  | _ .   .  |   _  .   .| _     .    ||

Håt da denn neamt mehr a Hirn im Kopf
  _  .  .  | _     .   .| _    .| _

strikt:

Sant da ålle z'deppad z'Scheis-s'n! -||
_   . | _ . |   _  . |   _      .    ||

Håt da neamt a Hirn im Kopf
 _  . |  _   .| _   . | _

Versgruppna

's elegische Distichon

__ __|__ __|__ __|__ __|__ __|__ __
   vv|   vv|   vv|   vv|   vv|   v

__ __|__ __|__ || __ vv|__ vv
   vv|   vv|   ||


zaesuren des hexameters:

Penthemimeres:
    '__ vv '__ vv '__ || vv '__ vv '__ vv '__ v

vasuach:

'__  v  v '__ v   v  '__  ||   vv       '__ v  v   '__     vv    X '__ v
saag i di |då-da nu |liegn||wiar'st |'s beuchi in |d'sunn hoitst X gråd so
__  v  v | __  v     v| __  ||   __   v   v |  __  v  v
moanat i, rooth bist jå woi! || moast wia rot wuart da i gråd!

Trithem- & Hepthemimeres:
    '__ vv '__ vv '__ || vv '__ vv '__ || vv '__ vv '__ v

Bukolische Dihaerese:
    '__ vv '__ vv '__ vv '__ vv || '__ vv '__ v

laag i bei | diira af | d'nåcht kanti | gee liegn | soo gschmåch's | gangat
waunstå so| liegst und woast| eh ||s'schlåf-fa wird,|d'nåcht duri |nix

d'untaschiedlin Strophan - Strophenformen

D'Alköische Stropha oda: OdnFurm - Alkäische Strophe (Odenstophen | Odenform)


x-.-x||-..-.x
x-.-x||-..-.x
x-.-x-.-.x
-..-..-.-x


gibt's irgnd'wo gnuag schnåps, || bier oda most dazua,
schau duart ob taunzt wird, || gsunga, ob d'musi spüüd!
bled ward'st dahoam im bett di z'drahn bis d'sunn
mit ihre stroin in a granti' gsicht låcht.

wei d'gschicht is gråd de :|| bist in da fria zamaaht
aft reisst a nix aun:|| koa bissl freid is da
auz'segn ka grinsa kimmt da hiazt nu aus.
muarts hi da tåg, wa vasoffm nu gscheida.

Sapphische Strophe


_ . _ _ _ || . . _ . _ x
_ . _ _ _ || . . _ . _ x
_ . _ _ _ || . . _ . _ x
_ . . _ x

grab hant hoar scho worn | und a d'foitna kemant
d'woed und dii siagst nuu | wia der junge bua oanst
's söwe gfrett håst aa || des du oi-wei ghåbt håst
håst do 's söwe gfrett heit || des du oi-wei ghåbt håst
schiar schnöl vageht d'zeit.


duart wo d'oachkatzlschwoaf || aun de tian nu hängan,
sicht ma koa bled's gfries|| des da granti waarad,
duart is drunt beim båch || so a preiss aft (||wea-na) greut wo
moant er wa sunst-wer.
gscheid bin niamois gween, | i der d'zeuln dir schreibm wültat
såg i dennocht gern, | wås ma kiarza sågn kant!
warnt de vers-fiass doo | ålle hoibst so laung, a|*| aft
plåg wa's da Trotzdem!|*| liab't i di gråd so!


grau sant d'hoar goar worn, | [...]

breenad 'liacht schoo, siags || vo da weid-dn leich-tn
hear de buam duart reedn || de so gschneizt und kampit
d'loata gstööd gern händt || mei wia schaun de bleed, ha,
waunst eina neamt låßt!


☝^gaunz aufi^☝
☜zruck zum index☚
© NtH, 2018