☜zruck zum index☚
[ExPeriMentLn].pdf (A4) || [ExPeriMentLn].pdf (A5) || [ExPeriMentLn].pdf (booklet)

Kleine Notiz an Rande: eine "hexametrische respiratio" sollt sich scheint's unbedingt mit einer Atmung am 'vers-kopf' ausgehn... is das dann sozusagen, ein 'Atmungs-metrum'?

NB: Dieser Versuch einer Übertragung stellt nicht den Anspruch durchgehend in "akademischen Hexametern" da zu stehn. Mein Ziel ist es vielmehr, in möglichster Nähe zum sechs-hebigen Versmass, das Erzählende von Ovid's Metamorphosen im Vordergrund zu halten und (möglichst!!) ohne die üblichen (wirklich sehr verlockenden, und vom "Ur-Text" so nahegelegten) Verschraubungen im Satzgefüge auszukommen. Auch soll ja nicht -- jenseits der Grenzen einer (moeglichen/"erlaubten") Prosodie des Dialekts (hier: eines "Kunstdialekts", der nahe an meiner mutter[-umgangs-]sprache angelegt ist)-- Text und Veständnis verloren gehn, nur um das Versmass zu befriedigen. Mögen's andre auch anders sehn, mein Ohr vertraegt leichter eine Silbe zu viel, als ein zu verdrehteres Satzgefüge.

Kurz gesagt: manchmal scheint's mir einfach schöner, passender, da und dort mehr als die "erlaubten" Silben in einen Versfuss zu packen. Und manchmal hilft es auch, um den Text nicht unnötig zu ver-komplizieren.
Denn, wie bei den anderen Übertragungen, sollte das laut (vor-)gelesen werden [können(?)] auch hier im Vordergrund stehn.



d'Waundlungametamorphoseon libri




- ♫ Erste Audio-Skizze - (one-take recording - verleser ausgschnittn) ♫

Ge huck di do zuwa, i mecht da dazöln, vo d'fuarmen, de's gwaundlt
||| In nova fert animus mutatas dicere formas
hi in [hi'n] aundane körpa ; Es Götta, meim vuarhåbm - håbt's es ea do gwaundlt,-
||| corpora; di, coeptis (nam vos mutastis et illas)
sats gnaadig, und g'leit's ma mein gsaung, der vom erstign aufaung da wöd
||| adspirate meis primaque ab origine mundi
bis auffa in d'zeidn de insrign, in oam durch dazöhn wü wiar's gwen is.
||| ad mea perpetuum deducite tempora carmen!
Laung eh's meer nu, und s'laund, und da hümmi üwa oiss drüwa, - - [5]
||| Ante mare et terras et quod tegit omnia caelum
då woar, vo ålla natur auf da wöd, da aunblick a oanz'ga,
||| unus erat toto naturae vultus in orbe,
dens't gmeini es chaos nennst. A rohe und u-fermi' mass woars,
||| quem dixere chaos: rudis indigestaque moles
und nix wiara zache briar und a z'wiarfita haaffm vo zeig wo
||| nec quicquam nisi pondus iners congestaque eodem
da saam vo de såchan ned midanaund g'wirkt håt, do *in-si vastriedn.
||| non bene iunctarum discordia semina rerum.
Då wår ka Titan, der mim liacht dem seinign auf d'erdn hät higscheind, - - [10]
||| nullus adhuc mundo praebebat lumina Titan,
nu d'*oiwei *wieda *neich si fuarmadn herndl da Phoebe,
||| nec nova crescendo reparabat cornua Phoebe,
nu, um-spüt vo da luft ausst-uma, woar da Tellus 's ihrige erdreich
||| nec circumfuso pendebat in aere tellus
vom eigna gwicht in da wååg, a håt d'Amphitrite nu nia
||| ponderibus librata suis, nec bracchia longo
broadt ihre wogaden årm, bis aussi aun d'randl da wöt;
||| margine terrarum porrexerat Amphitrite;
Han d'erd a, und s'wåssa und d'luft do uma scho gween, - - [15]
||| utque erat et tellus illic et pontus et aer,
woar d'erd nu ned fest, und 's wåssa ka wåssa wo da wås schwimmat,
||| sic erat instabilis tellus, innabilis unda,
und d'luft ohn' a liacht - vo oi'm woar sei fuarm a glei-wieda davau, wei
||| lucis egens aer; nulli sua forma manebat,
a jed's is am aunda im weg uma gwen: in am oanzigen körpa
||| obstabatque aliis aliud, quia corpore in uno
håt's koide si grafft mit da hitz, und s'feichte mi dem, wås trucka
||| frigida pugnabant calidis, umentia siccis,
und gråd-aso s'woache mi'm hoartn, und 's gwicht-los, mid dem wo a gwicht håt. - - [20]
||| mollia cum duris, sine pondere, habentia pondus.
A Gott håt, und bessane uurdnung, dem gaunzn gstreidad a end gsetzt.
||| Hanc deus et melior litem natura diremit.
Wei'n hümmi håt vo da erd, vo da erdn de wölln håt a trennt,
||| Nam caelo terras et terris abscidit undas
de luft, de um vüles festa, aus'naunda-bråcht, vom hümmi, dem kloaren.
||| et liquidum spisso secrevit ab aere caelum.
Nåchdem a's fia-naund-ghåbt, wås ebm nu a briar, so a zache d\r{a} gween is,
||| Quae postquam evolvit caecoque exemit acervo,
då håbm's auf d'platz, de ea zuastehnt, va-teult, recht friedli ge zaum-gwirkt: - - [25]
||| dissociata locis concordi pace ligavit:
De brinnade kråft vom hümmi -erhåbm und ohn a jeds gwicht-
||| ignea convexi vis et sine pondere caeli
's auf-gstiegn nåch drobm-hi, und z'obrists håt's ihr platzl si gfundn;
||| emicuit summaque locum sibi fecit in arce;
am nachstn vom gwicht her gråd wia da gegndt, is ihra de luft.
||| proximus est aer illi levitate locoque;
Dichta is d'erd, de d'grund-stoff -recht uurndli- z'ihra-hi au-zogn
||| densior his tellus elementaque grandia traxit
und s'gwicht, des ziagt ihr nåch druntn, das å-sinkt; aust-uma is d'feichtn - - [30]
||| et pressa est gravitate sua; circumfluus umor
ois giartl, de z'letzt nu ihr'n plåtz findt, um'd festane erden rund-um g'legt.
||| ultima possedit solidumque coercuit orbem.
Nåchdem da der Gott, wölch-imma 's a gween is, des oiss a so eigricht,
||| Sic ubi dispositam quisquis fuit ille deorum
s'gaunze duarchanaund då g'ordnet und aufteut in d'oanzlnen teule,
||| congeriem secuit sectamque in membra coegit,
då håt-a z'erst-amoi d'erd, dass hi nåch a jeglichen seiten
||| principio terram, ne non aequalis ab omni
runduma schee gleich waard, gformt zu muarts ana machtigen kugi. - - [35]
||| parte foret, magni speciem glomeravit in orbis.
Nau håd a s'meer uma ausbroat, eam augschåfft, es soi si da-hebm waun
||| tum freta diffundi rapidisque tumescere ventis
da sturm-wind waht, und aun d'küstn da erden soi es si legn;
||| iussit et ambitae circumdare litora terrae;
De quölln håt a gschåffm, zu eana dazua a d'machtigen seen
||| addidit et fontes et stagna inmensa lacusque
håd d'fliass, de nåch drunt-hi-rinnan, gfåsst in ea åb-schüssigs ufa,
||| fluminaque obliquis cinxit declivia ripis,
dass's, je nåch da gegnd hoit, s'oa-moi, z'mitt in am föd drin vasikkan, - - [40]
||| quae, diversa locis, partim sorbentur ab ipsa,
de s'aunda-moi, [oi]'s wuartn's ge auf-gsaugt, eini-fliassn, in's meer
||| in mare perveniunt partim campoque recepta
wo'd wåssa, hiazt frei, geg'n d'küstn, und nimma ge'n d'ufa braunden.
||| liberioris aquae pro ripis litora pulsant.
Håt gschåfft, das d'föda si broatn, das åwi-sinkt a jed's Toi,
||| Iussit et extendi campos, subsidere valles,
dass hoiz si mid blaadl bedecktat und d'stoanign bergn si da-hebm;
||| fronde tegi silvas, lapidosos surgere montes;
So wiar da hümmi in rechts zwoa, und links-hi gråd-aso-vüle - - [45]
||| utque duae dextra caelum totidemque sinistra
zonen si teult, wo dazwischn a fümfte de heassa ois d'aundan,
||| parte secant zonae, quinta est ardentior illis,
vadaunk-ma's dem fiar-sorgli' Gott, das ā d'erd, de da hümmi bedeckt,
||| sic onus inclusum numero distinxit eodem
*gråd-a-so vüle zonen håt, de'st då untascheidest.
||| cura dei, totidemque plagae tellure premuntur.
Davau is de gegndt, de da z'mitt liegt zweng ihra hitz ned bewohnboar;
||| quarum quae media est, non est habitabilis aestu;
und d'eissanen zwoa, de hant zuadeckt vom schnee; dazwischen plaziert - - [50]
||| nix tegit alta duas; totidem inter utramque locavit
is d'gegndt, wo d'mischung vo hoass und vo koit doo recht schee aus-gwogn.
||| temperiemque dedit mixta cum frigore flamma.
Es liegt um oiss uma de luft, de im vahötnis zum feia um so-vül
||| Inminet his aer, qui, quanto est pondere terrae
schwara, wiar s'wåssa si leichta vahoit zum gwicht vo da erd.
||| pondus aquae levius, tanto est onerosior igni.
*Då håd a d'*nöwi *hi-taun, *duart-hi de woikn das's wåchsn
||| Illic et nebulas, illic consistere nubes
befoihn, und d'dunna obm-drei, vuar dena de menschn daziadan, - - [55]
||| iussit et humanas motura tonitrua mentes
und d'blitz' zaum mid a'm wind, der netta nu vül mehr blitz schåfft.
||| et cum fulminibus facientes fulgura ventos.
Do *aa de wind håt da Bauherr da wöd ned zur gänz, wia ma dengat,
||| His quoque non passim mundi fabricator habendum
de luft üwa-låssn; hoitsta's do heit a nu kaam davau åb,
||| aera permisit; vix nunc obsistitur illis,
wo d'a jeda sei aundane richtung håt, wo's eam uma-waht,
||| cum sua quisque regat diverso flamina tractu,
dass d'wöd nu in fetzen z'reissn; so z'striedn sans da, de briada. - - [60]
||| quin lanient mundum; tanta est discordia fratrum.
Im morgn-rot dahoam is da Eurus, duatn wo d'Persa herrschn
||| Eurus ad Auroram Nabataeaque regna recessit
d'Nabatäa ea reich håbm, in d'bergn, de im liacht in da friah so leichtn.
||| Persidaque et radiis iuga subdita matutinis;
Da åbm'd-stern, und d'stränd, auf de, waun's untageht, d'sun a-so hi-brennt,
||| vesper et occiduo quae litora sole tepescunt,
de san am Zephyr am nächstn; Vom sieb'm-gstirn, vom laund vo de Skythn,
||| proxima sunt Zephyro; Scythiam septemque triones
her, pfeift da Boreas so grauslig; vo geg'n-gsetzta richtung da erden - - [65]
||| horrifer invasit Boreas; contraria tellus
då schickt uns da Auster mit woikn und urdentli regn de feichtn.
||| nubibus adsiduis pluviaque madescit ab Austro.
Då drauf håt a gsetzt den kloaren, dem a jeglich's gwicht z'zgänz föhladn
||| Haec super inposuit liquidum et gravitate carentem
hümmi, der nix vo dem gaunzen zeig auf erden aun si håt.
||| aethera nec quicquam terrenae faecis habentem.
Gråd woara fiarti und håt da des oiss so schee auf-teult wiar's sei soi,
||| Vix ita limitibus dissaepserat omnia certis,
då håbm de stern, de ebm in der zaachen briar då nu drin woarn, - - [70]
||| cum, quae pressa diu fuerant caligine caeca,
au-gfaunga z'leichtn und 'n gaunzen Hümmi håbm's da zum stroihn bråcht.
||| sidera coeperunt toto effervescere caelo;
Damit's da in koana oanzigen gegnd't aun wås lebadn föhlat,
||| neu regio foret ulla suis animalibus orba,
håbm d'stern drobm im hümmi d'fuarm vo Götta und hümlische wesen,
||| astra tenent caeleste solum formaeque deorum,
de fisch, de glänzaden, san ois ea hoamat de wölln üwa-gebm worn,
||| cesserunt nitidis habitandae piscibus undae,
's viech håt de erd kriagt, un' d'vögi, de g'heart de bewegliche luft. - - [75]
||| terra feras cepit, volucres agitabilis aer.
Do *nuu håt's koa viech geb'm, des d'fähigkeit *häd zu heh're gedaunken
||| Sanctius his animal mentisque capacius altae
und des da de aundan viecha da-bändign und leiten kunt;
||| deerat adhuc et quod dominari in cetera posset:
Gebor'n is da mensch: måg sei, dass vom göttlichn saam er da-schåffm,
||| natus homo est, sive hunc divino semine fecit
vom Bau-herrn da dinge, der oiss in a bessane uardnung-nei bråcht håt,
||| ille opifex rerum, mundi melioris origo,
måg's sei, dass da d'erd, de gråd erst vom hümmi fiar-naunda-trennt woar, - [80]
||| 80 sive recens tellus seductaque nuper ab alto
in *si nu a poar vo de saam trågn, aus *dena da hümmi da-wåchsn,
||| aethere cognati retinebat semina caeli.
so-das's da da bua vom Iapetus [i.e.: Prometheus], de saumen ge zaum-gmischt mi'm regn
||| quam satus Iapeto, mixtam pluvialibus undis,
und s'gaunze gfuarmt håt nåh'm åb-büüd da ålles-beherrschadn götta
||| finxit in effigiem moderantum cuncta deorum,
-- und dawei da de aundanen viecha ålle nåch drunt-hi auf d'erd schaun,
||| pronaque cum spectent animalia cetera terram,
håt-a'm menschn d'aufrechte g'stoit gebm, eam gschåfft in hümmi si au-z'schaun, - - [85]
||| 85 os homini sublime dedit caelumque videre
und das-a erhobman hauptes, aufi zu d'sterndl sein blick richt'.
||| iussit et erectos ad sidera tollere vultus:
So kimmt's das, wås gråd nu a roha und u-fermi' klumpm vo erdn,
||| sic, modo quae fuerat rudis et sine imagine, tellus
d'fuarm vom menschen *au-nimmt, wiar'n eh-dem nu koana da-segn håd.
||| induit ignotas hominum conversa figuras.
Ausgsaat ois erstes woar s'zeitoita, 's goidne, wo's ohne an wåchta,
||| Aurea prima sata est aetas, quae vindice nullo,
gaunz vo si söwa, rechtschåffa glebt håbm ohn' a jeds gsetz.- - [90]
||| 90 sponte sua, sine lege fidem rectumque colebat.
Bestråfung und aungst han ea fremd gwen, a fremd woar ea s'drohade wort
||| poena metusque aberant, nec verba minantia fixo
wiars festgschriebm auf d'tåfin vom eisanen gsezt; koa winsln und beddln
||| aere legebantur, nec supplex turba timebat
vuar'm richat sein schiedspruch, wei ohne an henka woarns doo ålle sicha.
||| iudicis ora sui, sed erant sine vindice tuti.
's håt aa nu koa kiafa, dass hi in a aundane gegndt amoi kamat,
||| nondum caesa suis, peregrinum ut viseret orbem,
jemois de bergn, d'ihrign, låssn, dass nåhat 'ns wåssa steigt. - - [95]
||| 95 montibus in liquidas pinus descenderat undas,
Und vo d'leit håt da koana koa aundane küstn nia kennt ois de sei;
||| nullaque mortales praeter sua litora norant;
und s'is um koa oanzige stådt nu, aust uma a tiafa gråbm glegen,
||| nondum praecipites cingebant oppida fossae;
koa gråde tuba, koa gschwunganes herndl aus eisn håst g'segen,
||| non tuba derecti, non aeris cornua flexi,
koan hölm und koa schwert: und ohne *dass't s'militär dazua brauchatst,
||| non galeae, non ensis erat: sine militis usu
håbm ålle völka in b'schaulicha ruah und sicha ea lebm glebt.- - [100]
||| 100 mollia securae peragebant otia gentes.




☝^gaunz aufi^☝
☜zruck zum index☚
© NtH, 2018